Lot 756. Bronislawa Rychter-Janowska, Interieur mit Lesender, Ölgemälde, gerahmtBronislawa Anna Waleria Rychter-Janowska, 1868 Krakau – 1953 ebd., polnische Malerin und Publizistin, Großes Wohnzimmer-Interieur mit Durchblick zu einem weiteren Zimmer mit einer Lesenden, Öl/Bristolkarton, li. u. sign., 50 x 70 cm. Estimate 2,500 – 3,500 euro. Kunst und Kuriosa. 03/07/25. Sold 2,800 euro

Duży i dekoracyjny olej Bronisławy Rychter-Janowskiej. Warty byłby szcególnego polecenia, gdyby artystka nie namalowała aż tak wiele podobnych prac przedstawiających oświetlony słońcem i zadbany salon, z kanapami, obrazami wiszącymi na ścianach, żyrandolem, podłogą ułożoną z klepek drewnianych. Ta powtarzalność, co prawda mniejszych formatów, jest jedynym frasunkiem lecz trzeba pamiętać, że artyści malowali czasami to co narzucał rynek, tj. co udawało się sprzedawać (podobnie jak niedawno pokazane “Pojenie konia” w wykonaniu Jerzego Kossaka i jego ‘stajni’). Nie jest to jednak wierna kopia innych prac lecz wykorzystanie pomysłu przez Bronisławę Rychter-Janowską do pokazania mędzywojennych salonów. Takich salonów obecnie już nie ma. Oby obraz ten pasował do obecnych ‘salonów’.

Dworku tego pewnie już nie ma. Bronisława Rychter-Janowska pozostawiła po nim swój ciepły obrazek.

BRONISLAWA RYCHTER-JANOWSKA (1868-1953). Polish manor house, oil on cardboard, signed, c. 17 x 24 cm, with frame approx. 21 x 27.5 cm. Estimate 1,800 euro. Stockholms Auktionsverk. 06/10/24. Sold 1,651 euro

Lot 54. Bronisławą RYCHTER-JANOWSKA (1868-1953). Interior scene, “mother and child“. Oil on board signed lower left, countersigned, titled and located on the back. Height 23.5 cm – Width 33.5 cm. Estimate 500 – 600 euro. Le Floc’h. 06/09/24. Sold 1,400 euro

Warto przeczytać bardzo dobry artykuł o Bronisławie Rychter-Janowskiej, “malarce ginących dworków”: https://niezlasztuka.net/o-sztuce/bronislawa-rychter-janowska-biografia/. Książkę biograficzną o tej artystce bardzo bogato ilustrowaną, nieznanymi fotografiami osobistymi oraz jej prac, wydał w 2015 roku Bogdan Podgórski pt. ” W poszukiwaniu piękna. Bronisława Rychter Janowska“, którą otrzymałem w prezencie od autora; warto zaznajomić się z nia bo wnętrza dworków to tylko jedne z zainteresowań tej artystki.

Lot 56. Bronisławą RYCHTER-JANOWSKA (1868-1953). “Interior, the dining room“. Oil on board signed lower left, titled, located and countersigned on the back. Height 22.5 cm – Width 32 cm. Estimate 500 – 600 euro. Le Floc’h. 06/09/24. Sold 1,250 euro

Bardzo dobra praca Bronisławy Rychter-Janowskiej z dobrego jej okresu.

Lot 186. Bronislawa RYCHTER-JANOWSKA (1868-1953) “Sur le perron d’un manoir en Pologne” 1920. Huile sur carton signée en bas à droite et datée 35 x 46 cm. Dans un beau cadre de style Régence. Estimation : 800 € – 1 000 €. Hotel des vendes de Pau. 06/24/23. Sold 1,900 euro

Drobny olej Bronisławy Rychter Janowskiej przedstawiający wnętrze komnaty ratusza(?) w Rydzynie. Praca jest mało efektowna, wygląda raczej na nie skończoną, choc pewnien element atmosfery tajemniczości daje się wyczuć.

Lot 138-079267/0001. Bronislawa Rychter-Janowska (Krakau 1868-1959) Interieur, signiert, datiert B. Richter-Janowska Rydzyna 1922 Lipiz (?), rückseitig Ausstellungsetikett Salon Dziel Sztuki Krakow, Nr. 3270,Öl auf Karton, 24 x 34 cm. Starting 600 euro. Dorotheum. 12/05/22

Dość ładny i w dodatku datowany olej Bronisławy Rychter Janowskiej był przedmiotem aukcyjnego sporego zainteresowania na aukcji w UK.

Lot 1794. Rychter-Janowski Bronislawa (Polish), oil on card, country house, signed and dated 1913, 24cm x 33cm, framed. Good condition. Estimate 80 – 120 GBP. Burstow & Hewett. 11/18/21. Sold 1,200 GBP

Zgrabny obrazek Bronisławy Rychter-Janowskiej, wyglądający w dodatku na prawdziwy. W katalogu tego domu aukcyjnego z Izraela mamy pomieszanie falsów (patrz rzekomy Hofman przedstawiający Odlot bocianów Chełmońskiego, https://polishartcorner.com/2021/08/20/wlastimil-hofman-a-jakze/ ) z pracami takimi jak ta.

Lot 70. Bronisława Richter-Janowska. Oil on cardboard, signed, framed, 37.7×27.7 cm. Bronislawa Rychter-Janowska (13 July 1868 – 29 September 1953) was a Polish realist painter and publisher associated with the Kraków-based Young Poland movement. An exceptionally prolific artist, her work is on display in many private and state collections, including the Historical Museum of Kraków, the National Museum of Poland, and the Vatican Museums. Start $1,800. Aviv Gallery. 08/28/21. Sold $1,900

Jest to jedna z (nielicznych) prac jakie Bronislawa Rychter Janowska wykonała nie techniką olejową lecz jak to określała są to ‘obrazy malowane suknem’. Obszerny artykuł na ten temat zamieściła p. Izabella Strasz w Spotkaniach z Zabytkami (nr 5-6, 2020, str. 51-55). Moża pobrać PDF tego artykułu by lepiej zrozumieć i technikę oraz w tym zakresie twórczość artystki pod linkiem: https://zabytki.online/2021/01/22/spotkania-z-zabytkami-5-6-2020/ . Proszę zwrócić uwagę na wymiary tej pracy.

Lot 298. BRONISLAWA RYCHTER-JANOWSKA (Cracovia 1868 – 1953) “Senza titolo“. Patchwork. Cm 79×93. Opera firmata in basso a sinistra Rychter-Janowska. Estimate 2,000 – 4,000 euro. Art International. 07/21/21. Not sold

W internetowym portalu www.parket.com w dziale sztuka podany jest przykład obrazu Bronisławy Rychter-Janowskiej jako potencjalnej dobrej lokaty kapitału (https://www.parkiet.com/Sztuka/303279980-Obraz–na-wage-zlota.html) . Załączona jest też fotografia tej pracy jaka będzie aukcjonowana w Sopockim Domu Aukcyjnym (lot 28, aukcja 10 kwietnia 2021). Z kolei na moim blogu jeden z czytelników ocenił tę konkretną pracę, rekomedowaną przez parkiet, jako falsyfikat: https://polishartcorner.com/2020/06/09/bronislawa-rychter-janowska-1868-1953-6/. Jak widać , istnieją aż trzy wersje tej pracy, włączywszy falsy (wg. opinii czytelnika), czyli spore zamieszanie. Aż prosiłoby się komentarz autora książki o tej artystce, czyli p. Bogdana Podgórskiego.

Z Sopockiego Domu Aukcyjnego nadszeł do mnie pilny list w sprawie prezentowanego tam obrazu Bronisławy Rychter-Janowskiej:

Szanowny Panie:

Piszę w sprawie obrazu Rychter Janowskiej. Otóż przed umieszczeniem obrazu w ofercie aukcyjnej obraz był zweryfikowany przez naszych ekspertów.

Proszę więc o sprostowanie tej szkodliwej dla nas uwagi na stronie lub podanie dokładnie ekspertów którzy uważają ten obraz za fałszywy. Sprzedając  obraz ponosimy pełną odpowiedzialność za jego autentyczność a wszelkie sugestie, iż obraz nie jest autentyczny uderzają w nasze dobre imię i renomę domu aukcyjnego działającego od 30 lat. (…)

Tak więc moja osobista prośba aby nie sugerować na Pana blogu, że praca jest falsyfikatem jeśli nie ma Pan na to dowodów. Jest to bardzo szkodliwe działanie.

Proszę więc o sprostowanie lub wyjaśnienie, iż praca ta została dokładnie zweryfikowana przez nas i ponosimy pełną odpowiedzialność za jej autentyczność.

[Imie i Nazwisko]

Sopocki Dom Aukcyjny

Zamieszczam zatem list z SDA (pomijając mały jego fragment nt osobisty) z którego wynika, że obraz ma atest ekspertów SDA i jest autentyczny.

Dodam od siebie, że opinia czytelnika (nie wiem czy jest on ekspertem czy też nie jest) nt obecnego obrazu była zamieszczona w czerwcu 2020 roku, czyli 9 miesięcy temu, jako komentarz do innego obrazu Bronisławy Rychter-Janowskiej z aukcji amerykańskiej. Bywa tak, że czytelnicy się mylą a czasami eksperci się mylą. W obecnym przypadku, zamieściłem mocny list SDA i to powinno wystarczyć. Osobiście, zastanawiają mnie trzy wersje tej samej kompozycji ale przecież inni malarze również tworzyli repliki swoich kompozycji. Zwróciłem się listownie do autora książki o artystce, p. Bogdana Podgórskiego, z prośbą o opinię w tej sprawie. Czy odpisze, tego nie wiem. Wydaje mi się, że SDA mogło źle ocenić intencje tego wpisu.

Ponieważ jako autor monografii Bronisławy Rychter-Janowskiej zostałem wywołany do tablicy przez prowadzącego znakomity portal poświęcony Sztuce, podzielę się kilkoma swoimi uwagami dotyczącymi obrazu artystki, który został wystawiony na aukcję w Sopockim Domu Aukcyjnym.

Obraz, który może zostać uznany za replikę obrazu, o który toczy się spór – to  obraz sprzedany  na aukcji w Domu Aukcyjnym Rynek Sztuki (03.03.2018) za kwotę 5.000 zł. Obraz ten różni się jednak wymiarem (17×24 cm) oraz drobnymi szczegółami i zmianami koloru. Podobnie jak obraz wystawiony przez Desę Katowice (19.10.2019) za cenę  wywoławczą 6.000 zł.

Obrazy namalowane przez artystkę prezentujące to samo wnętrze, jednak z pewnymi zmianami w ustawieniu mebli i kolorystyce, możemy odnaleźć na innych aukcjach – m.in. w  Domu Aukcyjnym Agra Art. (19.06.2016), Polswiss Art (01.03.2009), Desa Katowice (02.06.2007), Ostoya (25.03.2001), oraz Ostoya (15.10. 2000).

Pozostaje do wyjaśnienia jeszcze kwestia, czy Rychter-Janowska malowała repliki swoich prac. Otóż z całą pewnością można stwierdzić, że malowała ich całkiem sporo. W dorobku artystki możemy spotkać wiele prac przedstawiających ten sam dwór, czy jego salon oświetlone porannym bądź popołudniowym słońcem. Jak pisała w swoich pamiętnikach artystka, intrygowała ją zmiana oświetlenia malowanego obiektu w zależności od pory dnia czy też pory roku.

Wśród licznych replik artystki dominowały właśnie liczne widoki polskich dworów oraz ich wnętrz tzw. „interiorów”. Powodów było kilka. Rychter-Janowska za obrazy przedstawiające wnętrza dworu, otrzymała nagrodę fundacji Probusa Barczewskiego w wysokości 2160 koron. Po ukazaniu się tej  informacji w prasie, artystka zaczęła otrzymywać liczne zamówienia na „interiory”. Po utracie przez Polskę kresów wschodnich wzrosło także zapotrzebowanie na widok polskiego dworu oraz sielskiego emanującego spokojem jego wnętrza.

Niewątpliwie w wielu polskich domach znajdują się liczne repliki wnętrz polskiego dworu autorstwa Rychter-Janowskiej. Artystka w swoich pamiętnikach podała, że namalowała kilka tysięcy obrazów.

Obrazy o podobnej tematyce Rychter-Janowska malowała przez wiele lat. Stąd też  mogą wynikać różnice w poziomie prac artystki, który należy przyznać, jest dość nierówny. Zależy bowiem od okresu w którym prace artystki powstawały. Najlepszy okres artystki, to okres  Młodej Polski, kiedy tworzyła głównie z natury podczas licznych podróży po Galicji i krajach śródziemnomorskich. Zatem zestawienie pracy artystki o podobnej tematyce z dobrego okresu, z pracą późniejszą  może sugerować, że gorsza praca nie jest autentyczna. Podobnie jak się to ma z malarstwem Jerzego Kossaka.

Rychter-Janowska malowała także, jak podają źródła  „na obstalunek”, czyli na zamówienie klienta, który podawał, co ma być namalowane na obrazie. Artystka nie ukrywała tego faktu i tłumaczyła powody w swoich pamiętnikach. Największa ilość prac o zbliżonej tematyce powstała w okresie okupacji, kiedy Rychter-Janowska malowała jak sama podaje „z pamięci”, zmieniając w swoich pracach jedynie niewielkie detale. Często wówczas malowała nowy obraz z własnego obrazu. Także później, kiedy wzrok artystki się pogorszył, postępowała podobnie, nie mogąc już malować z natury.

Zarzut Pańskiego czytelnika, że w rzeczonej pracy poddanej krytyce, jest ewidentny błąd perspektywy. Nie musi on jednak świadczyć o braku autentyczności obrazu, ponieważ artystka miała problem z perspektywą zbieżną,  której brak można zauważyć w niektórych jej pracach.

Absolutnie nie uważam się za eksperta w kwestii wyrokowania, czy rzeczony obraz jest autorstwa Bronisławy Rychter-Janowskiej. Bliżej mi do pokory Sokratesa w tym względzie. Przy ocenie własnych zakupów posługuję się zarówno oceną rzeczoznawców jak i zdobywaną przez lata wiedzą merytoryczną oraz własnym wyczuciem. W pracach Rychter-Janowskiej prezentowanych na Pańskim portalu, mimo pewnych różnic, czy też braków warsztatowych, widoczny jest jednak ten nieuchwytny duch nastroju oraz atmosfera wnętrza, tak trudne do namalowania przez kogoś innego niż sama artystka.

Dlatego mogę stwierdzić, że gdybym miał zamiar kupić obraz Rychter-Janowskiej przedstawiający wnętrze staroświeckiego dworku, to byłbym zainteresowany obrazem tej artystki, prezentowanym na aukcji Sopockiego Domu Aukcyjnego. Jedyne zastrzeżenie jakie mógłbym wnieść, to że obrazowi przypisano zbyt wysoką estymację (16.000 – 18.000 zł).

Bogdan Podgórski

(04/02/21)

Dzięki takim malarzom jak Roman Kochanowski wiemy jak wyglądała polska wieś. Dzięki Bronisławie Rychter-Janowskiej wiemy natomiast jak wyglądało polskie ziemiaństwo – wkrótce, wczasie wojny, większość tej grupy społecznej wybili bolszewicy i Niemcy a zaraz po jej zakończeniu niedobitki wytłuki rodzimi komuniści. Osobom, które interesuja się sztuką tej artystki polecam artykuł w najnowszym numerze ‘Spotkań z Zabytkami’ (numer 5-6, 2020), gdzie na stronie 51 można poczytać o jej inkrustowanych makatkach, również przedstawiających polskie dworki. Mój pełen szacunek dla tej artystki za te ogrom jej małych i prostych prac malarskich i rękodzielnych.

Lot 403. BRONISLOWA. RYCHTER JANOWSKA, POLISH, 1868 – 1963, OIL ON CANVAS Landscape, cottage with figures, signed, dated 1938, bearing gallery label verso ‘S Schmaus, Krakow, Ul, Florianska.25’, signed, dated 1938, framed and glazed. (image approx 35cm x 23cm). Opening 90 GBP. Swan Fine Arts. 07/02/20